Thermieken: het is de meest begeerde skill voor iedereen die graag langer en verder vliegt. Maar hoe doe je dat? Waarom hebben die goede piloten altijd ‘geluk’ met het vinden van een bel? Waar let je op als je begint met thermieken? Met deze vijf basistips kan je in de rustige najaarscondities je niveau nog een boost geven. En hou in je achterhoofd: gewoonweg uren maken is het allerbelangrijkste om beter te worden!

1 Kijk continu naar anderen

Stijgende lucht kun je niet zien. Of toch wel?… Als je goed om je heen kijkt, vind je allerlei aanwijzingen in de lucht om stijgende lucht te vinden. Denk aan andere piloten, maar ook vogels, pluisjes in de lucht, wolken die ontstaan, bomen die opeens beginnen te bewegen, etcetera.
Andere piloten zijn de ideale aanwijzer om thermiek of sink te zien. Ben je aan het thermieken en gaan ze in de bel vlakbij jou sneller omhoog? Verlaat dan je eigen bel en vlieg er zo snel mogelijk (met speedbar) naartoe!

Om veel te zien om je heen, heb je headspace nodig. Beginnende piloten hebben al hun aandacht nodig voor het besturen van de paraglider. Ook piloten met angst hebben geen ‘tijd’ om goed om zich heen te kijken. Om beter te leren thermieken, helpt het dus om helemaal vertrouwd te zijn met je materiaal en de vliegbasics. Zoek ook de omstandigheden op die voor jouw niveau goed te doen zijn (ik denk aan: niet teveel wind, niet te turbulent, veel landingsopties, makkelijker startplaats, geen obstakels, …).

Oefening: Ben je tegelijk gestart met een meer ervaren vliegmaatje? Knoop jezelf met een denkbeeldig touwtje vast aan diegene: je volgt de ander zoveel mogelijk. Grote kans dat je binnen no-time net zo hoog zit als je ervaren maatje, die al gewend is om anderen in de gaten te houden en op tijd naar de betere thermiekbellen toe te vliegen.

2 Wees nooit tevreden!

Deze regel is heel leerrijk als je hem consequent nastreeft. Vind je thermiek, dan begin je natuurlijk te draaien. Neem nu geen genoegen met de stijging die je hebt gevonden! Blijf zoeken naar het sterkste deel van de bel en pas je cirkel steeds minutieus aan. Wanneer mag je dan wel tevreden zijn over je stijgsnelheid? Als je vario tijdens het draaien van een cirkel helemaal gelijkmatig piept (dus zonder variatie in toonhoogte en snelheid), en als je om je heen niemand anders sneller ziet stijgen, dán mag je tevreden zijn over je bel. Klinkt je vario tijdens het draaien van een cirkel niet gelijkmatig? Dan heb je de bel dus nog niet perfect gecentreerd, en moet je je cirkel een beetje verleggen!

Ben je de bel kwijt, zoek dan een groepje piloten dat lager dan jezelf in een bel draait, zodat je boven hen kan invoegen. Een groepje piloten dat hoger zit, is veel moeilijker te bereiken aangezien de bel misschien al weg is tegen de tijd dat je onder hen aankomt.

Oefening: Als je tegelijk met vliegvrienden start, probeer dan als eerste aan cloudbase te zijn. Jouw doel is om op de radio te kunnen rapporteren hoe hoog cloudbase is. Een andere oefening is om steeds de hoogste in de lucht te zijn. Zo ben je helemaal in controle en is de kans maar klein dat je zal uitzakken, met al die thermiekaanwijzers onder je.

3 Val bovenwinds uit de bel, in plaats van benedenwinds

Een thermiekbel of -kolom staat niet altijd loodrecht omhoog. De wind zorgt ervoor dat die wat schuin staat. De bel krijgt dan een loefzijde (bovenwinds) en een lijzijde (benedenwinds). Als een thermiek schuin staat door de wind, zit de sterkste lift altijd aan de bovenwindse kant van de thermiek. De wind rekt de bel als het ware wat uit, waardoor het geen cirkel meer is maar een ovaal. Hoe sterker de bel is, hoe minder schuin die zal staan omdat de wind er minder invloed op heeft.

Als je een bel gevonden hebt en je probeert deze te centreren, blijf dan altijd een beetje aan de bovenwindse kant van de bel. Als je uit de bel valt aan de bovenwindse kant, vlieg je er namelijk gemakkelijk terug in. Stel dat je aan de benedenwindse kant uit de bel valt, dan moet je tegen de wind in én door de sinkzone om terug in de core te komen. Dat is veel lastiger! Om aan de bovenwindse kant van de bel te blijven, maak je de bochten tegen de wind in dus iets langer, en met de wind mee draai je iets sneller door.

4 De beste bellen zitten niet tegen het reliëf maar iets ervoor

Ik zie beginners vaak scratchen, zo dicht bij de berg als ze maar durven, in de hoop dat ze daar in een goede bel omhoog kunnen draaien. Dit is echter meestal niet de beste plek om een bel te zoeken. Om dit te begrijpen, maak je onderscheid tussen dynamische lift en thermische lift.

Dynamische lift:

De wind die uit de vallei komt en tegen de berghelling omhoog wordt gestuwd, is dynamische lift. Deze lift zit dicht tegen het reliëf en kunnen we gebruiken om te soaren. Als de lucht voldoende is opgewarmd komen hier ook thermiekbelletjes vrij, maar deze zijn meestal niet erg sterk.

Thermische lift:

De zon warmt de lucht op tot op het punt dat ze lichter is dan de koude omringende lucht, en dus opstijgt. Een thermiekbel ontstaat uit een bron en een trigger. De bron is de zone waar de zon de lucht opwarmt (bijvoorbeeld een bruine akker) en de trigger is het punt in het landschap waar de opgewarmde lucht opstijgt (bijvoorbeeld een riviertje, hoogspanningskabel, de rand van een bos of een rotsblok).

De thermische lift die vanuit de vallei komt is meestal sterker en de thermiekbel vormt zich bijna verticaal omhoog. Daardoor zit de sterkste lift niet tegen het reliëf aan, maar wat verder naar voren. De kans is groot dat deze bel je helemaal naar cloudbase brengt, terwijl de belletjes bij de bergwand misschien maar een paar honderd meter omhoog gaan en dan weer oplossen.

Oefening: bouw eerste een beetje hoogte op met de dynamische lift langs de helling. Steek dan eens 100 meter naar voren toe, richting de vallei, om een sterkere bel te zoeken. Vind je niets, dan keer je weer terug naar de bergwand, bouw terug hoogte op en probeer het opnieuw!

Nu, het bovenstaande is natuurlijk geen exacte wetenschap en niet in alle omstandigheden het geval, maar in veel gevallen, zowel in België als in de bergen, loont het om wat verder naar voor te vliegen om een sterke bel te zoeken.

5 Een nulletje? Dat is een bel van minstens 1m/s!

Op zachte thermiekdagen kan je niet stoïcijns doorvliegen tot je een +1m/s of meer hebt gevonden. Heb je wel eens bedacht dat een nulletje ook betekent dat je in stijgende lucht zit? In rustige, stille lucht is de gemiddelde daalsnelheid van je scherm ongeveer 1m/s. Dus als je minder dan 1m/s daalt, stijgt de omringende lucht in feite. ‘Stijg’ je ergens met 0m/s, vlieg dan niet direct door, maar bedenk of je die lift nodig hebt om te voorkomen dat je even later aan de grond staat.

Situaties waarin een nulletje van pas kan komen zijn bijvoorbeeld:

• Als er wat wind staat, zorgt een nulletje ervoor dat je al cirkelend een aardige afstand kan afleggen met de wind mee. Stel dat er 20 km/u wind is, en je cirkelt 4 uur lang in een nulletje, dan heb je zomaar ‘gratis’ 80km afgelegd!
• Vlak voor een valleioversteek wil je maximale hoogte behalen en kan je door in een nulletje te blijven, soms de sink vermijden die rondom een bel zit.
• Als de dag erg ‘cyclisch’ is, kan je in een nulletje wachten tot de volgende thermische cyclus er weer is.

Must read

Er valt natuurlijk nog veel meer te leren over thermieken. Iedereen op elk niveau kan er nog iets over bijleren. Een must read voor iedereen die beter wil worden is het boek ‘Thermal Flying’ van Bukhard Martens dat hij speciaal geschreven heeft voor paragliders en delta’s.

Hoe heb jij leren thermieken? En wat denk je dat er nog efficiënter kan?

Wil je op de hoogte blijven van nieuwe artikelen op paraglidingskills.org? Laat hier je mailadres achter.